Mục tiêu bài học
- Hiểu sự cần thiết của lưu trữ dữ liệu trong các bài toán quản lí (học sinh, bệnh án, ngân hàng, thời tiết...).
- Biết các hoạt động chính với dữ liệu: cập nhật, truy xuất, khai thác thông tin và thu thập dữ liệu tự động.
Lưu trữ dữ liệu
Cập nhật dữ liệu
Truy xuất dữ liệu
Khai thác thông tin
Thu thập tự động
Quản lí
1. Cập nhật dữ liệu
Khái niệm
Các thao tác thêm, xoá, sửa dữ liệu được thực hiện thường xuyên trong các hệ thống quản lí.
Việc thêm, xóa, chỉnh sửa dữ liệu và những công việc thường được thực hiện với dữ liệu của tất cả các bài toán quản lí được gọi chung là cập nhật dữ liệu.
Ví dụ minh hoạ
- Sổ điểm môn học: sửa tên học sinh ghi sai, xoá điểm nhập nhầm, thêm bản ghi mới khi có học sinh mới hoặc điểm mới.
Cập nhật dữ liệu phải chính xác và được ghi nhận đầy đủ để không làm sai lệch thông tin quản lí.
2. Truy xuất dữ liệu & khai thác thông tin
Truy xuất dữ liệu
- Tìm kiếm, sắp xếp, lọc dữ liệu theo các tiêu chí từ dữ liệu đã lưu.
- Ví dụ: lọc học sinh có điểm học kì ≥ 7; sắp xếp danh sách học sinh theo điểm từ cao xuống thấp.
Kết hợp dữ liệu
- Ghép nhiều bảng dữ liệu để lập bảng tổng hợp.
- Ví dụ: tạo bảng điểm tổng hợp cả lớp từ bảng điểm các môn học khác nhau.
Khai thác thông tin
- Thống kê, phân tích dữ liệu để rút ra các kết luận.
- Ví dụ: lập bảng phân loại kết quả học tập, tính tỉ lệ học sinh Giỏi, Khá, Trung bình...
Mục tiêu của truy xuất dữ liệu là biến dữ liệu thô thành thông tin hữu ích phục vụ việc ra quyết định trong quản lí.
3. Thu thập dữ liệu tự động
Mã vạch ở siêu thị
- Máy quét mã vạch gửi thông tin hàng hoá cho máy tính.
- Hệ thống tự động lập hoá đơn, cập nhật tồn kho và tổng hợp báo cáo doanh thu.
Công tơ điện tử & IoT
- Công tơ điện tử tự gửi chỉ số điện năng, điện áp, dòng... về trung tâm.
- Giảm nhập tay, giảm sai sót và hỗ trợ giám sát kỹ thuật, điều độ.
Lợi ích chung của thu thập tự động:
- Giảm công sức, thời gian nhập liệu.
- Tăng độ chính xác của dữ liệu.
- Tạo ra khối dữ liệu lớn phục vụ phân tích, giúp nâng cao hiệu quả quản lí.
Luyện tập – Vận dụng (định hướng)
- Nêu thêm một số nhu cầu quản lí trong nhà trường (học sinh, thư viện, thiết bị, tài chính...) và liệt kê dữ liệu cần thu thập cho từng nhu cầu.
- Đề xuất một bài toán quản lí thực tế (trạm xăng, cửa hàng, phòng khám...) và cho biết cần những loại dữ liệu nào; mô tả cách thu thập dữ liệu đó (thủ công hay tự động).